"Iconisch": de tentoonstelling die eerder niet gepubliceerde werken van Quinquela Martín, Berni en Xul Solar samenbrengt

Werken die decennialang niet zijn gezien , stukken die na lange internationale tournees zijn teruggevonden en sleutelfiguren in de geschiedenis van de Argentijnse kunst, komen samen in Iconic , de tentoonstelling die onlangs haar deuren opende in de Maman Fine Art Gallery, gecureerd door Patricia Pacino . De tour, in de galerie aan de Avenida del Libertador, volgt een tijdspad dat zich uitstrekt van de late 19e eeuw tot de jaren 70 , met een selectie die ons de grote momenten, esthetische wendingen en debatten van de lokale moderniteit laat volgen.

Bij binnenkomst in de galerie maakt het publiek kennis met een van de hoogtepunten van de tour: de terugkeer naar Argentinië van een schilderij van Benito Quinquela Martín dat al meer dan een eeuw niet meer was tentoongesteld . "Werkscène", geschilderd in 1923 en verworven door de Spaanse koninklijke familie (de hertog van Almenara Alta kocht het tijdens een tentoonstelling in Madrid), werd voor deze tentoonstelling teruggevonden na een lange internationale tournee.

"Dit werk maakte een triomfantelijke entree ; het arriveerde op de dag van de opening, in de middag, en het was alsof er een juweel in het hart van de tentoonstelling werd geplaatst", zegt curator Patricia Pacino in gesprek met Clarín .

Quinquela's schilderij toont de dynamiek van een bloeiend land, vertegenwoordigd door de havenstad Boca Juniors. In 1920 reisde Quinquela naar Europa, niet langer om van de avant-garde te leren, maar om zijn eigen stempel te drukken.

Zo veroverde hij Madrid, waar hij in 1923 exposeerde op de Salons van de Círculo de Bellas Artes . Hij verkocht 18 schilderijen – van de 20 die hij had meegebracht – waarvan er twee werden aangekocht door het Museum voor Moderne Kunst in Madrid (tegenwoordig Reina Sofia) en de overige door de Spaanse koninklijke familie en aristocratie, waaronder de hier tentoongestelde "Werkscène".

Het is mogelijk – en zelfs raadzaam – om de rondleiding door deze tentoonstelling te beginnen op de bovenverdieping van de galerie , een ruimte die veel kleiner is dan die op de begane grond, maar tegelijkertijd intiemer is , en waar enkele van de belangrijkste namen uit de lokale geschiedschrijving worden tentoongesteld, zoals in een beknopt museum.

Daar kunt u het werk van Prilidiano Pueyrredón zien, "Familieportret", dat in 2023 werd tentoongesteld in het Pueyrredón Museum in San Isidro, ter gelegenheid van de tentoonstelling Celebramos Prilidiano , gewijd aan de 200e verjaardag van de favoriete portrettist van de burgerij in de 19e eeuw.

Dan is er nog Ángel Della Valle , met een prachtig stilleven dat zijn tijd in Florence weerspiegelt en weinig gelijkenis vertoont met zijn bekendste werk ("De Terugkeer van de Raid"). Of "Urquiza's Lansiers", een aquarel die ooit toebehoorde aan de verzamelaar Antonio Santamarina, een prominente schenker van het Nationaal Museum voor Schone Kunsten. "De uitsnede was willekeurig maar veelzeggend", legt Pacino uit.

"Ik heb gekozen voor werken die al lang niet meer waren gezien , die in het buitenland waren geweest of die onlangs waren aangekocht", zegt hij.

In deze zaal gaat de rondleiding verder met figuren als Cesáreo Bernaldo de Quirós en zijn costumbrista-interieurs, maar ook namen als Alejandro Xul Solar (kunstenaar, astroloog, filoloog, visionair, alchemist en uitvinder) passeren de revue in een werk dat verwijst naar de panlengua (zijn droom van een universele taal) en zo grote namen uit verschillende periodes met elkaar in dialoog brengt.

De visuele reis van de kunstenaars die in de eerste decennia van de 20e eeuw naar Europa reisden om er te studeren, is duidelijk zichtbaar in werken zoals die van Antonio Berni , wiens metafysische landschappen uit de jaren 1920 en 1930 een weinig bekende periode in zijn oeuvre markeren.

"Ik ben erg geïnteresseerd in de manier waarop Berni het landschap interpreteert als iets affectief, emotioneel en ook sociaal", benadrukt Pacino.

Ook te zien zijn twee scenografische aquarellen van Alfredo Guttero voor het Teatro Colón, voor de opera Elixir d'Amore , en enkele uitzichten op La Vuelta de Rocha vanuit het perspectief van Boca Juniors-schilder Víctor Cúnsolo . Ook het unieke surrealisme van pionier Juan Battle Planas en Miguel Caride valt op.

Opnieuw bevindt zich op de begane grond van de galerie het immense schilderij van Quinquela, dat als een scharnierpunt tussen de twee zalen fungeert. Samen proberen ze een mogelijke geschiedenis van de Argentijnse kunst te schetsen: een reis die meer dan een eeuw aan kunst samenvat aan de hand van stukken die met elkaar in dialoog treden als over elkaar gelegde lagen van dezelfde culturele identiteit.

De volgende halte is Emilio Pettoruti 's "Chianti", een werk uit de "Suns"-serie, waarin licht een autonoom visueel element wordt. "Het is een prachtig stuk, in uitstekende staat, en werd voor het eerst tentoongesteld in 1948 ", aldus de conservator.

Een ander werk dat tot dan toe nauwelijks te zien was op tentoonstellingen, is "The Doll and the Monkey" (1967) van de veelzijdige kunstenaar Libero Badii : een serie van 22 collages die in 1972 werden tentoongesteld in het Museum of Fine Arts en vervolgens door Canada toerden.

De tentoonstelling brengt ook kunstenaars als Sarah Grilo, Raúl Lozza en José Antonio Fernández Muro in dialoog , die een genealogie van de lokale abstractie van de jaren 1940 tot en met de jaren 1960 schetsen. In dezelfde lijn liggen Martha Boto en Gregorio Vardanega , figuren uit de kinetische kunst die hun carrière in Parijs opbouwden, en Alejandro Puente , met zijn onderzoek naar kleur vanuit een conceptueel perspectief.

Ook het existentialistisch realisme van de groep Otra Figuración komt aan bod, met werk van Rómulo Macció, "Yuyo" Noé en Ernesto Deira , naast de informele kunst van Luis Wells en Alberto Greco.

"Greco was een provocateur. We mogen niet vergeten dat zijn praktijk voor zijn tijd volkomen grensoverschrijdend was", zegt Pacino. "En hij was ook een pionier in straatprotesten in Argentinië ", voegt de curator eraan toe, wijzend naar de foto's die Sammer Makarius maakte van zijn eerste actie in de Corrientesstraat in 1961.

De afsluitende beeldhouwroute bekritiseert het idee van een monument, met grote werken van Alberto Heredia en Aldo Paparella, gemaakt van wankele materialen, weggegooide voorwerpen en fragiele structuren.

"Ze werkten allebei aan hetzelfde idee: het idee van het monument ontheiligen . Het is een manier om niet alleen de klassieke canon te confronteren, maar ook de huidige macht", besluit de conservator, verwijzend naar deze stukken uit de jaren zeventig.

De tentoonstelling "Icónicos", iconische werken en kunstenaars uit de Maman Collectie, is tot en met 31 augustus te zien, van maandag tot en met vrijdag, van 11.00 tot 19.00 uur, in de Maman Galerie (Avenida del Libertador 2475).